Z okazji postępującego
remontu najstarszego kościoła w Polsce, postanowiłem przejrzeć księgę jego kapituły :)
Kolegiata NMP in summo w Poznaniu.Protocollon actorum, decretorum, installationum, quietationum ac variarum constitutionum venerabilis capituli ecclesiae collegiatae Beatissimae Virginis Mariae in summo Posnaniensi, 1732-1806, AAP sygn.
CP 434, kart 308.
Numeracja kart względnie stron:
nowa K. 1-45v = dawn. s. 1-88
nowa K. 46-107 = dawn. k. 89-150
nowa K. 108-308 = brak dawnej numeracji (w tym K. 161-302v, 304-307 puste)
CZĘŚĆ IStan. Mroczeński UJD dziekan M. Magd. kan. NMP in summo i pisarz tejże kapituły
ROK 1732
s. 0
Porządek starszeństwa prałatów i kanoników:
kanclerz - rektor Uniwersytetu Krakowskiego zm. 1773
kustosz - Jacek Krynicki zm. 1768
prepozyt - Alojzy Duński prep. Buk
Kanonicy:
Woj. Łysicki ojciec kapituły zm. 1757 [?]
Fran. Iłowiecki zm. 1742
Stan. Rudnicki zm. 1735
Marcin Aleksander Kordowski zm. 1743
Łuk. Dajewski - zrezygnował
Józ. Bugajski
Stan. Danielewicz - zm. maj 1734
Jerzy Cebrowski
Stan. Mroczeński zm. 1735
Stefan Lisiecki
Józef Popiołek - zrezygnował
Mik. Lewandowski zm. 1735
Wagner
Stan. Załuszkowski - pozbawiony [urzędu]
Jak. Rzepecki zm. 1741
Kaz. Stęplowski - zrezygnował
Jan Krall - zrezygnował
Stan. Oślicki
Piotr Hertel - zm. 23 VIII 1756
Szymon Niżeński [?] - zmarł
Fran. Faberski - zm. 1757 [?]
Marcin Wenclewicz
Krzysztof Nowiński 1737 - pozbawiony [urzędu]
ROK 1732
s. 2
prestimonium Mieściska należ. do kan. Cebrowski
s. 3
Prażmowski i Świnarski kan-cy kat. poz. pko Łącki łowczyc kal. o wieś Krotcz; tradycja wsi Wróblewo, Jaworowa, procesja ze śpiewem "O Marya"
s. 4
rewizja domu Berkmowskiego [?]
Jan Krall not. apost. instal. z prezenty Szołdrskiego starosty łęczyckiego dz-ca fundi Kórnik po rezygn. Grzeg. Popiołek dr filoz. i profesor
s. 5
na miejsce x. Dziedzicki zaniedbującego obowiązki wybrany na wik. Marcin Jagodziński
s. 6
Jan Zajączkiewicz i Walenty Siekacki miesz-nie Chwaliszewo; suma na domu zm. And. Radzimski w Zagórze; magistrat Wschowa
<strony puste>
ROK 1733 <zmiana pisarza>
s. 13
Jacek Krynicki penit. kat. poz. jako kustosz, Fran. Iłowiecki pleb. Brody [?]
pko Załuskowski, pko Lisiecki; Wróblewo, Jaworowo i Mieściska; pko Cebrowski, pko Duński
s. 14
dom kanon. fundi Berkman
ROK 1734
s. 15
Stan. Oślicki instal. na kanonikat po zm. Stan. Danielewicz z kolacji teraz Pathunów a dawniej Hungr[...] [?]
And. Świtalski na wik. kolegiaty
s. 16
czynsz od synagoga poz.; na "prokuratora" kapituły wybrany Kordowski poddziekani kat. poz.; pko Alojzy Duński prepozyt in summo
s. 17 (=K. 10)
Mieściska
ROK 1735
Na kanonikat fundi Rozdrażewskich z prezenty Fran. Rozdrażewski klan rogoziński instal. Piotr Ignacy Hertel
s. 18
Szymon Niżewski prep. Kórnik instal. na kan. fundi Bnin kolacji Stef. Szołdrski starosta łęczycki dz-c dóbr Bnin
Fran. Faberski prep. szpitala Św. Ducha Buk z prezenty magistratu poz. po zm. Mroczeński
Marcin Wenclewicz prep. Bnin instal. z prezenty tegoż Szołdrskiego po rezygn. Krall
s. 19
kan. Bugajski buduje dom na gruncie kapituły między pałacem bpim a bursą (contubernium) Szołdrskich
opustoszała rezydencja prepozyta, odbudowa
s. 20
rewizja fundi kanon. Mieściska w posesji kan. Cebrowski, rewizja rezydencji kanonikatu Berkman[...]
Kordowski znów na prokuratora
ROK 1736
Ochapski krawiec poz.
s. 21
nieobecności w kapitule z powodu ruiny kościoła i powodzi
ROK 1737
s. 22
Krzysztof Nowiński instal. na kan. po zm. Fran. Faberski z kolacji magistratu poz.
s. 24
dom w Zagórze w posiadaniu kapituły
x. kan. Piotr Dydyński instyt. na kan. fundi Magnuszewice po zm. Józ. Bugajski; Mac. Ryszkiewicz wikariusz i Stan. Rembiszewski [?] psałt. kat. poz. i Jak. Podlaski
ROK 1738
s. 26
Marcin Kerdowski [zamiast Kordowski!]
zbiórka na kościół zrujnowany po powodzi
Mich. Ant. Medkowski kleryk z prezenty Teofila z Działyńskich Szołdrska starościna łęczycka dz-czka Kórnik
ROK 1739
s. 27
Krzysztof Mirerski prep. Stobnica instal. z prezenty Krzysztof Przyjemski podkomorzyc kal. i jego brata rodz. Ign. Przyjemski starosta łomżyński, zambrowski i kolski po rezygn. Kaz. Stemplewski dr filoz. na Collegium Maius Uniwer. Krak.
s. 28
Jan Zakrzewski prep. Brodnica instal. na kan. fundi Solec kolacji ordynariusza miejsca po rezygn. Konstanty Marszewski kan. kat. poz.
od 3 lat z powodu ruiny kolegiaty nie sprawuje się tu nabożeństw ani liturgii, znów zbiórka na remont
s. 29
pko Załuskowski
pko Lisiecki nie odprawia przy ołtarzu Św. Trójcy w kolegiacie
Mieściska, Cebrowski
s. 30
wyniki zbiórki na remont koleg.
s. 31
Kordowski znów na prokuratora
ROK 1740
s. 31
kolegiata zniszczona powodzią 1736, jeszcze nie całkiem wyremontowana, lecz wraca sprawowanie kultu Bożego: x. Sikorski mans. kat. poz. na podkustoszego, Kaz. Linkowski mans. kat. poz. na wikariusza
s. 33
And. z Góraja Breza kan. kat. poz., 2 grunty opustoszałe należ. do kapituły NMP leżące za pałacem bpim z przeznaczeniem na ogrody warzywne otoczyć płotem
ROK 1741
s. 34
Szymon Czwordowicz dziekan M. Magd. instyt. na kan. kolegiaty NMP kolacji ordynariusza po rezygn. Piotr Dedyński kan. kat. poz.
s. 35
Mat. Kociałkowicz beneficjat M. Magd. instyt. na kan. NMP in summo po zm. Jak. Rzepecki z kolacji cechu szewców poz.
kult Boży: nie wolno w zastępstwie powierzać kazania klerykowi
s. 36
Lisiecki da na naprawę ołt. Św. Trójcy
ROK 1742
s. 37 (=K. 20)
Wład. Baranowski prezb. instyt. na kan. NMP in summo z kolacji oficjała gen. poz. i burm. poz. po zm. Fran. Iłowiecki
s. 39
kan. Wagner tylko raz stawił się na kapitule ani nie głosi kazań, nawet przez zastępcę
kan. Lisiecki ma wyremontować swoją rezydencję w ciągu roku
s. 40
sukcesorka domu Radzimskich na Zagórze
czynsz z dóbr Chwalszyce
s. 41
grunt opustoszały za pałacem bpim - tam postawi swą rezydencję kan. Jan Zakrzewski
sprzeczki między Hertel i Baranowski
dom Radzimskich - Marianna Jędraszkówna panna
ROK 1743
s. 42
x. Kaz. Linkowski nie spełnia obow. wikarego, na jego miejsce Waw. Laskowski diakon
s. 43
Wilhelm Krall kleryk - instyt. na kan. NMP in summo fundi Heltonum, obecnie z kolacji Gawareckich, po zm. Marcin Kordowski poddziekanim kat. poz.
odbiór alby "ex tela subtili vulgo rąbkowa" od wykk. test. zm. Kordowski
s. 44
kult Boży: podług zwyczaju, w wig. każdego święta NMP i poświęcenia k-ła oba nieszpory i suma w samo święto. Prokurator odnotowywać będzie obecność kanoników i nieobecnym proporcjonalnie zmniejszy dochody :)
s. 45
sporządzić tabelę mszy rocznicowych i wotywnych
rezydencja kan. Lisiecki, Zagórze
s. 46
Mich. Medkowski na prokuratora
dom Radzimskich
grunty kan-ków za pałacem bpim
prawa i dokumenty przechowywać w archiwum kapituły
legat zm. Marcin Kordowski
s. 47
zobowiązanie x. kan. Hertel do rezygn. z urzędu instygatora konsyst. poz., nie uczynił zadość
Lisiecki nie odprawia mszy przy ołt. Trójcy Św.
Cebrowski, Mirerski i Zakrzewski nie usprawiedliwili nieobecn. na kapitule - kara: po dukacie
s. 48
rezydencja Lisiecki
dom Radzimskich
Czwordowicz i Kociałkowicz nieobecni na kapitule mimo że byli w Poznaniu, kara: po dukacie
ROK 1745 <zmiana pisarza>
s. 49
w kapitule: Jacek Krynicki kustosz, Stan. Oślicki, Piotr Hertell, Szym. Niżewski, Marcin Węclewicz, Mich. Medkowski, Wład. Baranowski kan-cy
s. 50
pko kan. Wagner, który od ponad 13 lat nie stawia się na kapitule, ma być wykluczony (privatus)
s. 51
tablica mszy rocznicowych ma wisieć w kościele
rezydencja kan. Lisiecki - ma wreszcie zacząć remont
s. 52
Mich. Medkowski kan. NMP in summo i notariusz konsyst. gen. poz. wybrany na prokuratora
pko Hertell
rezydencja prepozyta, p. Winklerowa kolatorka
grunt kapitulny za pałacem bpim - wymierzenie pod budowę rezydencji dla kan. Krall
ROK 1746
s. 53
Józ. Będkowski dr filozofii instyt. na kanonik. fundi Kórnik po zm. Mich. Medkowski
s. 54
prokuratorem po zm. Medkowski Mat. Kociałkiewicz
dokumenty, księgi - tylko w archiwum kapit., nie brać do rezydencyj
Mich. Wyssogota Zakrzewski kan. kat. poz. a dawn. prepozyt NMP in summo zapisał na synagodze Leszno sumę na 4 msze rocznicowe za jego duszę
s. 55
Bart. Rudkowski jako plent, Paw. Pierzchliński instyt. na kanonik. wakujący po Fran. Wagner (pozbawiony urzędu)
s. 56
Mac. Bukoltz (Bucholtz?) instyt. na kanonik. kolacji Przyjemskich po zm. Krzysz. Mirerski
s. 57 (=K. 30)
nieobecny kanclerz - facultas teolog. na Uniw. Krakowskim
s. 58
nowe tabernakulum w ołtarzu wielkim do przechowywania Sanctissimi w puszce i do Jego wystawiania
potrzeba spisania sreber, paramentów itd. w kościele i zakrystii
s. 59
jus petitorium dziesięciny ze wsi Krocz zapisane w Księdze Przywilejów kapit. kat. poz. 1466 r., przywołane inne dokumenty, w r. 1725 Jaskułkowski pleb. Lubasz (do tej parafii należy Krocz), około tego roku sprawa o dziesięc. w konsyst. poz.; dopisek: wprowadzono do akt konsyst. 13 II 1740
kilka lat temu bp poz. nadał kapitule przywilej użycia pelerynek z kapturem (almutia seu distinctoria), ale jeszcze nie wszyscy kanonicy sobie takie sprawili, co należy uczynić oraz odnaleźć ów przywilej w aktach konsyst. (bo tam oblatowany) // wzmianka o almucjach gronostajowych również na str. -1
s. 60
posłano kustosza i prepozyta, by wyrazili wdzięczność w/w x. Zakrzewski za zapis sumy
s. 61
Szym. Niżewski kan. NMP in prep. Kórnik na prokuratora
rewizja rezydencji kan. Lisiecki fundacji Berkmanów
ROK 1747
s. 62
za opuszczenie wyznaczonej mszy do odprawienia i niewygłoszenie kazania kara jak na s. 44-45
Prażmowski kan. kat. poz. przygotowuje do NMP in summo nowy ołtarz, św. Walentego, obecnie jeszcze w warsztacie
s. 63
nie spisano inwentarza jak na s. 58, więc wyznaczono na to innych kanoników
dziesięcina Krocz
s. 64
Przygodzki wik. kat. jako prokurator kolegium wikariuszy
pismo dot. zapisu sumy fundacji zm. illustris Berkman na msze rocznicowe i na alumnów, zapis ten na synagodze Leszno
Piotr Rozmaity miesz. Chwaliszewo
s. 65
rewizja rezydencji kan. Lisiecki fundacji Bergman w Zagórze, rewizja domu prepozyt. w ruinie w Zagórze, rewizja domu kapit. który zamieszkują komornicy, rewizja pustych i opustoszałych gruntów naprzeciwko pałacu bpiego niedaleko od stawu
zaległe czynszy od sum na dobrach Chyby, Łopuchowo, Markowice, Piotrowo, synagoga poz. i Chwalczyce, Wróblewo
s. 66
OBLATA REWIZJI rezydencji w Zagórze z fundacji Berkman obecnie w użytk. Stef. Lisiecki kan. NMP in summo: Seb. piekarz, Jan piekarz, p. Winiarski muzykant
s. 68
msze rocznicowe i wotywne podane biskupowi do redukcji:
Marcin de Złotowo
Bart. Grzech na kamienicy Jurgiewiczowska
Jan Wolski i Magd. żona
Woj. Laktański z "pensji" z drukarni Akademii poz.
Jan Czechowicz na domu Siekackiego
Jan Węgrowski kustosz NMP in summo
suma na synagodze poz.
suma na kamien. Leymanowska
Blaykowski na kamien. Fulmanowska
na domu Ziemelskiego
Mac. Kolczyński
na dobrach Chyby
Woj. Skopkowicz
Jak. de Paruszewo na kamien. Ziembecka
honorata Bar. Żywińska
na synagodze poz.
Stan. Danielewicz
Berkman
And. Krajewski [s. 69]
z powodu nieszczęść w Królestwie czynsze płacone tylko w połowie, prośba więc o redukcję tych mszy; redukcję zatwierdzono; Jacek Krynicki not. apost.
s. 71
Skrócona oblata dochodów kustodii NMP in summo:
Jacek Krynicki kustosz NMP in summo penit. kat. poz. prep. św. Wawryńca pleban Skórzewo, spis dokumentów dot. kustodii od 1448 r.: ... pkt 5) na dobrach Jeziora czynsz wielm. Poniński zapis. 1455, 6) na dobrach Nagradowice 1528, 7) dziesięcina Zbrudzewo miasta Śrem, 8) na wsi Owczegłowy starostwa Rogoźno 9) na wsiach Garbatki Piąciboki, 10) Międzylesie należ. do miasta Rogoźno, 11) Kamionka i Oleśnica w par. Chodzież, 12) Krzyżewniki. [s. 73]
Ostatnie wizytacje: Fran. Libowitz 1728, 2) Józ. Kierski 1738
czynsz Stęszew [?] kwitacja 1749
s. 73 Rewizja placów czyli gruntów pustych za pałacem bpim oraz domów na Zagórzu.
1) Rewizja gruntów. W aktach kapituły kat. zakup domu i gruntu nad stawem 1 IV 1669.
s. 75
2) Rewizja dworu kan. Lisiecki fundacji Berkman: panna Rzeszotarska dozorczyni tej rezydencji
s. 76
3) Rewizja probostwa - fundus curialis praepositorum.
4) Rewizja domu na Zagórzu przy placu proboszczowskim, komornik Grzegorz.
ROK 1748
s. 77
W ub. r. zaniedbali głoszenie kazań kan-cy Przechliński, Cebrowski, Lissowski, Załuskowski. Gdy kolejnym razem kaznodzieja się nie stawi, prokurator poza karą 1 dukata ma się wystarać o zastępstwo a nieobecnego pozwać przed konsystorz.
Dziesięcina we wsi Krocz.
s. 78
prokurator ma sprowadzić murarza w/s naprawy muru nad wejściem do kolegiaty, gdzie pokazało się pęknięcie; ma ocenić, czy są potrzebne "ankra"
Odnowić dekret o konsolacji na II nieszporach NMP i poświęcenia kościoła, prokurator wręcza wtedy kapitule po 3 tynfy
Porządek mszy rocznicowych i wotywnych (por. s. 68):
1) Bart. Grzech kan. NMP in summo z kam. Jurgiewiczowska obecnie F. Klinicki
2) Jan Wolski i ż. Magd. przez magistrat Wschowa
3) Jan Wolski i ż. Magd. jw. i Jan Czechowicz z domu Siekacka mieszczka Waliszewo (Chwaliszewo?)
4) Woj. Laktański kan. NMP in summo
5) Mich. Zakrzewski kan. kat. poz.
6) Woj. Berkman
7) Jan Węgrowski kustosz NMP in summo
8) Barb. Żywińska mieszczka Chwaliszewo
9) Stan. Danielewicz
10) Marcin ze Złotowa na kamien. Dawida Żyda poz.
11) Mich. Zakrzewski kan. kat. poz.
12) Woj. Berkman
13) And. Krajewski
14) Adam z Konarzewa na kamien. Leymanowska
15) Grzeg. Łodzia i Mac. Kolczyński na dobrach Chyby
16) Marcin Kordowski
17) Mich. Zakrzewski
18) Woj. Berkman
19) za konfratrów
20) Jan Węgrowski kustosz NMP in summo (ob. k. 91)
21) Stan. Danielewicz kan. NMP in summo
21a) Jan Krynicki (ob. k. 91) fundacji kan. Rudnicki na dobrach patronimicznych [!] miasta poz.
22) Mich. Zakrzewski
23) Woj. Berkman
s. 81
kan. Niklewicz - wprowadzenie na ołtarz [okienko na nazwę] w kolegiacie
pismo do kan. Oślicki o spełnianie obowiązków i składkę na remont kolegiaty
czynsze ze wsi Biegrzlino w pow. pyzdrskim oraz ze wsi Pruśce, Marlewo, Sierniki w dek. rogozińskim
s. 82
Mac. Bukoltz prokuratorem
ROK 1749
s. 82
Jan Sarnowski prep. szpitala Poniec - instyt. na kanonikat fundi Naramowice obecnie zw. "Berkmanowski" po zm. Stef. Lisiecki, wchodzi w posiadanie ołtarza głównego, ołt. Trójcy Św., miejsca w chórze i w kapitule; wikariusze - Sikorski i Waw. Laskowski; Sarnowski otrzymuje rezydencje na Zagórzu z obowiązkiem jej remontu
s. 84
prokurator ma sprowadzić murarzy do naprawy dachu, należy zastosować podpory czyli "zastrzały"; ma też sprawić baldachim i księgę statutów
złagodzono poprzednie dekrety zezwalając na głoszenie kazań również przez kleryków
N. Winklerowa mieszczka poz. kolatorka prepozytury
s. 85
zgoda na budowę domu na gruncie kolegiaty NMP tj. na gruntach od wielu lat pustych między pałacem bpim a ogrodem bursy Szołdrskich; Mat. Dziedzicki psałt. kat. poz.
kan-cy Cebrowski, Załuskowski i Pierzchliński w ub. r. nie głosili kazań
dziesięcina ze wsi Krocz
s. 86
na kapitule postanowiono, że na mocy erekcji prepozytury z 14 III 1636 w celu wyboru 2 kandydatów po zm. Duński należy przybić do drzwi kolegiaty [oraz katedry - ob. s. 87] publiczne wezwanie w tej sprawie
Józ. Niklewicz UJD not. apost. prep. Parzęczewo instal. z kolacji ordynariusza po rezygn. Jan Zakrzewski kan. "gratialis" kat. poz. pleb. Brodnica i Głuchowo; wikariusze Sikorski i Szym. Laskowski
s. 87
po zm. Alojzy Duński dziek. bukowski prepozyt kapituły NMP in summo wybrano 2 kandydatów: Szym. Czwordowicz i Józ. Niklewicz kan-ków i podano kapitule kat. poz. by spośród nich wybrała prepozyta